NOVEMBAR - Mesec borbe protiv karcinoma pluća

Novembar, mesec borbe protiv karcinoma pluća, obeležava se u mnogim zemljama širom sveta kako bi se skrenula pažnja na rasprostranjenost ove bolesti. Karcinom pluća čini oko 27% smrtnih slučajeva svih karcinoma i vodeći uzrok smrti od karcinoma kod muškaraca. Svake godine više ljudi umire od karcinoma pluća, nego od karcinoma kolona, dojke i prostate zajedno. (1)

Prema dostupnim podacima Svetske zdravstvene organizacije (World Health Organization, WHO), karcinom je vodeći uzrok smrtnosti u svetu, procenjeno na 9,6 miliona smrtnih slučajeva u 2018. godini. Najzastupljeniji među svim karcinomima jeste upravo karcinom pluća sa 2,09 miliona novoobolelih i 1,76 miliona smrtnih slučajeva u 2018. Karcinom pluća je trenutno vodeća maligna bolest kod muškaraca, kako u razvijenim tako i u zemljama u razvoju. (2, 3)

U Srbiji se svake godine registruje oko 5500 novoobolelih od ove bolesti. Prema najnovijim podacima Instituta za javno zdravlje Srbije ,,Dr Milan Jovanović Batut’’, u 2015. godini registrovano je 5597 novoobolelih slučajeva, od kojih 70% čine muškarci. U Srbiji u 2015. godini registrovano je 4979 smrtnih slučajeva karcinoma pluća. Poražavajuća je činjenica da svakog dana 14 osoba izgubi život od ove bolesti. (4,8)

Srbija je po obolevanju od karcinoma na 18., a po smrtnosti na drugom mestu u Evropi. To jasno ukazuje na neophodnost većeg angažovanja na preventivi i ranom otkrivanju karcinoma, što Republika Srbija i čini uvođenjem organizovanih skrining programa. U Srbiji je razvijen organizovani skrining program za karcinom grlića materice, karcinom dojke i karcinom debelog creva i rektuma, ali ne i za karcinom pluća. Američko udruženje za karcinom (American Cancer Society) daje preporuke da se sa pacijentima pod visokim rizikom za razvoj bolesti treba temeljno razgovarati i pomoći im u odluci o skriningu. Redovni skrining može se predložiti osobama za koje se smatra da imaju visok rizik od dobijanja ove bolesti. U grupu sa visokim rizikom se ubraja populacija trenutnih i bivših pušača, starosti 50-74 godine, više od 10 cigareta dnevno u periodu od 30 godina ili više od 15 cigareta dnevno tokom više od 25 godina (6, 7)

Prema podacima IASLC (The International Association for the Study of Lung Cancer) više od 60% karcinoma pluća se dijagnostikuje u uznapredovalom stadijumu, dok rano otkrivanje i dijagnoza bolesti dovode do znatno niže smrtnosti. NLST (the National Lung Screening Trial) je pokazao da jednogodišnji skrining sa niskodoznim CT-om smanjuje mortalitet od karcinoma pluća za 20% i ukupni mortalitet za 7% u poređenju sa kontrolnom grupom. Upravo, zasnovano na ovim rezultatima, u Americi je uveden skrining karcinoma pluća kod pacijeneta sa visokim rizikom. Rezultati NELSON studije predstavljeni na ovogodišnjem WCLC kongresu (World Conference on Lung Cancer) nakon 10-godišnjeg praćenja na preko 15000 pacijanata snažno potvrđuju da skrining visokorizične populacije niskodoznim CT-om značajno smanjuje smrtnost od karcinoma pluća i to za 26% kod muškaraca i do 61% kod žena. (9, 10)

Poslednjih nekoliko godina inovativna terapija - imunoterapija i ciljana terapija donose novu eru nade obolelima od ove bolesti. Ova terapija menja tok lečenja karcinoma pluća jer se sada ostvaruju značajno bolji ishodi. Upravo primenom imunoterapije i ciljane terapije u metastatskoj bolesti 5-godišnje preživljavanje se uvišestručilo i sa istorijskih 2-5% dostignuto je sadašnje 5-godišnje preživljavanje od 14,6% - 21,5%. (11,12) Primenom imunoterapije postiže se 5-godišnje preživljavanje od 14,6% (13), dok se primenom ciljane terapije kod EGFR mutiranih pacijenata postiže 5-godišnje preživljavanje od 21,5%. (14) Primenom ciljane terapije kod ALK pozitivnih pacijenata postiže se revolucionarno 4-godišnje preživljavanje od 56,6%. (15)

Karcinom pluća predstavlja vodeći uzrok smrti od svih karcinoma,, jer se otkriva tek kada se jave simptomi, što je najčešće u uznapredovalom stadijumu bolesti, kada kurativno lečenje više nije moguće. Zato je ideja o skriningu kod populacije koja nema simptome opravdana, jer se na taj način karcinom otkriva u ranijem stadijumu, kada je lečenje znatno olakšano. Poslednjih godina inovativna terapija donosi novu eru u lečenju ovih pacijenata i novu nadu sa značajno boljim ishodom, dugotrajnom remisijom i dužom stopom preživljavanja. (5, 7, 12)

Reference:
1. IASLC is taking part in November 2018's Lung Cancer Awareness Month (LCAM)! Dostupno na: https://www.iaslc.org/lcam
2. Cancer. World Health Organization. 2018 Sep, Dostupno na: http://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/cancer
3. GBD 2015 Risk Factors Collaborators. Global, regional, and national comparative risk assessment of 79 behavioural, environmental and occupational, and metabolic risks or clusters of risks, 1990-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015. Lancet. 2016 Oct; 388 (10053):1659-1724.
4. Incidеnciја i mоrtаlitеt оd rака u Cеntrаlnој Srbiјi 2015: Registar za rak u Centralnoj Srbiji. Institut za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović Batut”. 2017. ISSN (online) 2560-4651.
5. Frank C. Detterbeck, MD, FCCP, Peter J. Mazzone, MD, MPH, FCCP, David P. Naidich, MD, FCCP, and Peter B. Bach, MD, FCCP. Screening for Lung Cancer. Diagnosis and Management of Lung Cancer, 3rd ed: American College of Chest Physicians Evidence-Based Clinical Practice Guidelines. Chest. 2013 May; 143 (5 Suppl): e78S–e92S.
6. Manser R, Lethaby A, Irving LB et all. Screening for lung cancer. Lung Cancer Group. 2013 June. Cochrane Library.
7. Who Should Be Screened for Lung Cancer? American Cancer Society. 2017 Nov. Dostupno na: https://www.cancer.org/latest-news/who-should-be-screened-for-lung-cancer.html
8. Registar za obolele od karcinoma pluća, Institut za plućne bolesti Vojvodine, Sremska Kamenica, 2015
9. IASLC Issues Statement on Lung Cancer Screening with Low-Dose Computed Tomography. IASLC WCLC 2018. Dostupno na: https://www.iaslc.org/news/iaslc-issues-statement-lung-cancer-screening-low-dose-computed-tomography
10. De Koning HJ, Van Der Aalst CM, ten Haaf K, Oudkerk M. Effects of Volume CT Lung Cancer Screening: Mortality Results of the NELSON Randomised-Controlled Population Based Trial. IASLC WCLC 2018.
11. Julie R. Brahmer, Ramaswamy Govindan, Robert A. Anders et al. The Society for Immunotherapy of Cancer consensus statement on immunotherapy for the treatment of non-small cell lung cancer (NSCLC). Journal for ImmunoTherapy of Cancer, July 2018
12. Irene Moya-Horno, Santiago Viteri, Niki Karachaliou, Rafael Rosell. Combination of immunotherapy with targeted therapies in advanced non-small cell lung cancer (NSCLC). Ther Adv Med Oncol. 2018; 10: 1758834017745012
13. Five-Year Survival Quadrupled in Responders to Immunotherapy for Non–Small Cell Lung Cancer. The ASCO Post. May 2017. Dostupno na: http://www.ascopost.com/issues/may-10-2017/five-year-survival-quadrupled-in-responders-to-immunotherapy-for-non-small-cell-lung-cancer/
14. Isamu Okamoto, Satoshi Morita, Naoki Tashiro et al. Real world treatment and outcomes in EGFR mutation-positive non-small cell lung cancer: Long-term follow-up of a large patient cohort. Lung Cancer. Volume 117, March 2018, Pages 14-19.
15. Tony S. Mok, Dong-Wan Kim, Yi-Long Wu et al. Overall survival (OS) for first line crizotinib versus chemotherapy in ALK+ lung cancer. ESMO 2017. Updated Results from PROFILE 1014.

RS/ONCO/1811/0014