Klinička onkologija u eri pandemije koronavirusa:
ASCO pitanja i odgovori

Već je opšte poznato da se novi tip virusa, tzv. koronavirus, prvi put primećen u gradu Vuhan u Kini, proširio u više od 100 zemalja širom sveta, kao i to da je usled novonastale situacije Svetska Zdravstena Organizacija proglasila pandemiju.

Na prvi pogled nam se svima čini da je mnogo toga u vezi sa širenjem i poreklom ovog virusa i dalje nepoznato, kao i da je ova situacija koja je uticala na celu planetu kao slagalica od hiljadu sitnih delova, za koju ne znamo kakvu će sliku na kraju dati. Uprkos svemu tome, naučnici svakim danom spajaju više i više komadića ove slagalice približavajući se polako konačnoj slici i uvidu u to kakve su tačno dimenzije ove zaraze, na socijalnom, ekonomskom i pre svega zdravstvenom nivou.

Sa ciljem da pomogne i pruži podršku onkološkim stručnjacima na temu uticaja koronavirusa na njihove pacijente i osoblje, ASCO je prikupio najčešća pitanja svojih članova i izdao dokument sa odgovorima na iste, koji će Vam, nadamo se, biti od koristi. 

U prilogu možete pogledati par najrelevantnijih pitanja i odgovora na iste:

Pitanje: Da li postoje smernice/vodiči koji su dostupni i odnose se na obustavljanje primene hemioterapije kod pacijenata koji su trenutno na lečenju, tako da se njihov imunski sistem može oporaviti u slučaju da se zaraze od COVID-19?

Odgovor: U ovom trenutku nema dokaza koji bi podržali obustavljanje ili modifikovanje režima primene hemioterapije ili imunoterapije kod bolesnika sa karcinomom ili kod BMT/SCT pacijenata. Obustavljanje kritične onkološke ili imunosupresivne terapije se u ovom trenutku ne preporučuje. Takođe, BMT/SCT pacijenti mogu imati produženu imunosupresiju uprkos prekidu hemioterapije nakon transplantacije.

Mogu se uzeti u obzir sledeći predlozi:

- Za pacijente u dubokoj remisiji, koji primaju terapiju održavanja, prestanak primene hemioterapije može se razmatrati kao opcija

- Kod nekih pacijenata, režim primene hemioterapije može se prebaciti sa IV na oralnu primenu, čime bi se smanjila učestalost poseta klinici

- Pri donošenju odluke o modifikovanju ili obustavljanju hemioterapije, treba uzeti u obzir indikaciju za koju se terapija prima, krajnji cilj lečenja bolesnika, u kojoj fazi lečenja je pacijent trenutno, kao i njegova tolerancija terapijskog režima koji je u pitanju. Na primer, procena rizika: benefit od nastavka primene hemioterapije kod pacijenata sa netretiranim ES-SCLC je različita od procene rizika za pacijente sa mNSCLC koji su na terapiji održavanja pemetreksedom.

- Pacijente treba informisati o simptomima COVID-19 i odgovarajućim načinima za održavanje higijene, kao što je na primer pranje ruku, svođenje na minimum kontakta sa bolesnim pojedincima i velikim grupama ljudi. 

-  Ukoliko dođe do razvijanja infekcije u ustanovi za zbrinjavanje karcinoma, neke od racionalnih opcija su: odlaganje primene hemioterapije u trajanju od 2 nedelje, organizacija davanja infuzije pacijentima na drugoj satelitskoj jedinici, ili pak u drugoj ustanovi koja nije pogođena virusom u datom trenutku.

Pitanje: Da li su dostupne smernice o upotrebi adjuvantne hemioterapije u narednim nedeljama, kod pacijenata gde neutropenija može biti jedan od faktora za pogoršanje stanja u slučaju infekcije virusom COVID-19? Pod ovim podrazumevamo pacijente sa manjim, apsolutnim kliničkim benefitima, na primer pacijenti sa ER+ karcinomom dojke. Da li bi, u narednim nedeljama, rizik nadmašio ovaj manji benefit? Kako da posavetujemo pacijente?

Odgovor:  U ovom trenutku nema dokaza, niti objavljenih vodiča koji bi podržali obustavljanje, modifikovanje ili odlaganje režima primene adjuvantne hemioterapije. Međutim, osobe koje primaju hemioterapiju, mogu se smatrati populacijom u riziku od razvijanja ozbiljnih komplikacija uzrokovanih koronavirusom. Dokazi za procenu štete od potencijalnog odlaganja ili prekidanja primene adjuvantne hemioterapije u poređenju sa benefitima od prevencije infekcije COVID-19, su za sada limitirani ili nepostojeći. Donošenje kliničke odluke mora biti individualno, uzimajući u obzir faktore kao što su: rizik od recidiva u slučaju odlaganja, modifikovanja ili obustavljanja adjuvantne hemioterapije, broj primljenih ciklusa adjuvantne hemioterapije i tolerancija terapijskog režima koji je u pitanju.

Mogu se uzeti u obzir sledeći predlozi:

- U nekim situacijama, odlaganje ili modifikovanje adjuvantne hemioterapije može predstavljati veći rizik za ugrožavanje kontrole bolesti i dugoročnog preživljavanja.

- Profilaktički faktori rasta, koji se koriste u visoko-rizičnim hemioterapijskim režimima, kao i profilaktička primena antibiotika, može biti od potencijalne koristi za održavanje ukupnog zdravlja pacijenta, čineći ih manje ranjivim na potencijalne komplikacije od COVID-19 infekcije.

- U slučajevima kada je apsolutna korist od primene adjuvantne hemioterapije prilično mala, i kada su dostupne ne-imunosupresivne opcije lečenja (npr. hormonska terapija za rani ER+ karcinom dojke), potencijalno izlaganje virusu COVID-19 može se smatratiti dodatnim faktorom rizika pri razmatranju terapijskih opcija dostupnih pacijentu.

Pitanje: Postoje li konačni podaci koji dokazuju da su onkološki pacijenti u povećanom riziku od razvijanja komplikacija uzrokovanih virusom COVID-19, posebno oni koji su trenutno na terapiji inhibitorima tirozin kinaza i čekpoint inhibitorima (pacijenti na ciljanoj i imunoterapiji)?

Odgovor: U ovom trenutku nema posebnih dokaza u vezi sa komplikacijama izazvanih virusom COVID-19, a koje su u vezi sa sistemskim onkološkim terapijama. Jedini dostupni podaci su iz rada: Liang et al (Lancet Oncol, http://dx.doiorg/10.1016/S1470-2045(20)30096-6), gde je u prospektivnoj kohorti od 1571 pacijenta sa COVID-19, njih 18 imalo istoriju karcinoma. Ovaj rad je pokazao da su pacijenti sa istorijom karcinoma imali veću učestalost razvijanja teških komplikacija usled infekcije koronavirusom – definisane kao procenat pacijenata primljenih na odeljenje intenzivne nege koji zahtevaju invanzivnu ventilaciju, kao i veći rizik od smrtnog ishoda, u poređenju sa drugim pacijentima. Međutim, u prepisci koja se odnosi na rad: Xia et al (Lancet Oncol, https://doi.org/10.1016/S1470-2045(20)30150-9), navedeno je da ovih 18 pacijenata predstavljaju heterogenu grupu, te da ovo nije idealan prikaz celokupne populacije onkoloških pacijenata.

Za više informacija o ovom istraživanju, možete se u bilo kom trenutku obratiti Vašem Roche predstavniku, ili poslati upit putem MI Atlas platforme: serbia.medinfo@roche.com



BMT/SCT – Bone marrow transplant/Stem cell transplant

ES-SCLC – Extensive stage small cell lung cancer

ER+ - estrogen receptor positive

NSCLC – non small cell lung cancer

RS/NONP/2003/0004